Công tác Lịch sử Đảng

(TGAG)- Ngày 01/9/1939, phát xít Đức đánh Ba Lan mở màn cuộc chiến tranh thế giới lần thứ hai. Ngày 03/9/1939, Anh, Pháp chính thức tuyên chiến với Đức. Ngày 25/9/1939, chính phủ phản động Pháp ra sắc lệnh giải tán Đảng Cộng sản Pháp để hợp pháp hóa việc đàn áp phong trào cách mạng trong nước và các nước thuộc địa.

Ở nước ta lúc bấy giờ, Pháp thực hiện chính sách thời chiến, điên cuồng đánh phá Đảng Cộng sản; ra sức vơ vét của cải, bòn rút nhân lực phục vụ chiến tranh; các quyền tự do dân chủ giành được trong thời kỳ 1936 - 1939 bị thủ tiêu. Phát xít Nhật nhảy vào xâm chiếm, thực dân Pháp đầu hàng thỏa hiệp, nước ta lâm vào cảnh một cổ đôi tròng, dân ta chịu nhiều tầng áp bức, vô cùng khổ nhục. Mâu thuẫn xã hội lên đến đỉnh tột cùng; ý chí đánh đuổi kẻ thù, cứu nước càng thêm sục sôi trong dân ta, đẩy tới cao trào cách mạng giải phóng dân tộc. Từ thực tiễn hoạt động và phong trào cách mạng tại Nam kỳ, Trung ương Đảng ta nhận định “... tình hình đã thay đổi nhiều. Hoàn cảnh Đông Dương sẽ tiến bước đến vấn đề dân tộc giải phóng...”.

Tháng 11 năm 1939, tại Bà Điểm - Gia Định (18 thôn vườn trầu), Trung ương Đảng hội nghị lần thứ 6, ra Nghị quyết lịch sử, khẳng định: “Bước đường sinh tồn của các dân tộc Đông Dương không còn có con đường nào khác hơn là con đường đánh đổ đế quốc Pháp, chống tất cả ách ngoại xâm, vô luận da trắng hay da vàng để giành lấy giải phóng dân tộc” và chủ trương thành lập Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương. Đảng ta đã nhạy bén, sáng tạo, hình thành nên sự chỉ đạo chiến lược cách mạng của nước ta: “Một cao trào cách mạng nhất định sẽ nổi dậy. Đảng phải chuẩn bị để gánh lấy cái sứ mệnh thiêng liêng: Lãnh đạo các dân tộc bị áp bức Đông Dương vũ trang bạo động giành lấy quyền tự do độc lập”.

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 được Xứ ủy Nam kỳ, các cấp ủy từ Liên tỉnh ủy, đến Thành ủy, Tỉnh ủy hồ hởi, tin tưởng đón nhận như một cẩm nang mở đường giải phóng quê hương, tiến lên giành lấy độc lập, tự do của Tổ quốc. Triển khai Nghị quyết Trung ương 6, Xứ ủy Nam kỳ tích cực chuẩn bị mọi mặt cho cuộc khởi nghĩa, Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định được chọn làm trọng điểm, là nơi phát lệnh khởi nghĩa cho các địa phương ở Nam kỳ. Một khí thế rầm rộ diễn ra tại thành phố và khắp các tỉnh, chuẩn bị cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức, quân sự, binh vận, hậu cần... thu hút đông đảo các tầng lớp tham gia, dấy lên khí thế cách mạng sục sôi trong quần chúng đồng lòng, chung sức, cương quyết sống chết “đánh đổ đế quốc” và chống phát xít xâm lược, tiến lên giải phóng Tổ quốc.

Kẻ thù ra sức đàn áp, bắt bớ, giam cầm, tra tấn cực kỳ dã man; kể cả dùng máy bay ném bom tàn sát chiến sĩ, đồng bào ta; nhiều đồng chí cán bộ, đảng viên, lãnh đạo cốt cán của phong trào, của Đảng bị bắn giết, tù đày, càng khơi dậy lòng căm thù quân xâm lược, nâng cao tinh thần bất khuất, quyết tâm nổi dậy, khởi nghĩa giành chính quyền, với ý chí ngút trời.

Đêm 22, rạng sáng ngày 23 tháng 11 năm 1940, dưới sự lãnh đạo của các Đảng bộ Nam kỳ, cuộc khởi nghĩa bùng nổ đồng loạt tại nhiều địa phương với tinh thần quyết liệt, khí thế tiến công mạnh mẽ (tất cả 20 tỉnh và thành phố Sài Gòn - Chợ Lớn đều có kế hoạch khởi nghĩa, trong đó có 56/75 quận, 50% số làng). Một số nơi giành được quyền làm chủ, làm cho địch thiệt hại, đánh đổ nghiêm trọng uy thế kiềm kẹp của địch. Lần đầu tiên, cờ đỏ sao vàng phất phới dẫn đầu các đoàn quân khởi nghĩa và tung bay trên nóc các trụ sở chính quyền thực dân được quân ta tiến chiếm, trở thành trụ sở Ban khởi nghĩa, cổ vũ khí thế tiến công liều chết với quân thù. Đảng bộ An Giang lúc bấy giờ dưới sự lãnh đạo của Liên tỉnh ủy Long Xuyên dù nhận lệnh trễ một tuần vẫn chấp hành nghiêm sự chỉ đạo của Xứ ủy Nam kỳ, đã phát động cuộc khởi nghĩa với tinh thần “chia lửa” với các tỉnh bạn đang bị địch khủng bố ác liệt.

Cuộc khởi nghĩa Nam kỳ không thành công! Cuộc khởi nghĩa ở An Giang cũng bị địch đàn áp, tổn thất nặng nề. Kẻ thù càng thẳng tay đàn áp dã man; hàng ngàn đồng bào, đảng viên, cán bộ, chiến sĩ bị địch bắt, tra tấn, tù đày, giết chóc vô cùng tàn bạo. Các tấm gương đấu tranh, hy sinh oanh liệt trước họng súng quân thù của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, Hà Huy Tập; đồng chí Phan Đăng Lưu, Ủy viên Thường vụ Trung ương; các đồng chí Ủy viên Trung ương Võ Văn Tần, Nguyễn Hữu Tiến; đồng chí Xứ ủy viên Nguyễn Thị Minh Khai; các đồng chí Lương Văn Cù, Huỳnh Văn Hay, Nguyễn Lương Dược, Lê Minh Ngươn... mãi mãi là tấm gương sáng cho các thế hệ noi theo.

Cuộc khởi nghĩa Nam kỳ do chưa đủ điều kiện khách quan, chủ quan chín mùi nên đã bị thất bại và kẻ thù dìm trong biển máu; nhưng, đã để lại những trang sử hào hùng, chói lọi trong lịch sử cách mạng của Đảng và Nhân dân ta; đã nêu tấm gương đấu tranh cực kỳ anh dũng; ý chí quật cường, tinh thần cách mạng tiến công, để lại cho chúng ta hôm nay và các thế hệ mai sau truyền thống bất khuất, kiên cường của lòng yêu nước quả cảm vô song. Ngày 14/4/1948, thay mặt Đảng và Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Nhất cho “đội quân khởi nghĩa Nam bộ năm 1940, đã nổi lên chiến đấu oanh liệt với địch và đã biểu dương được ý chí quật cường của dân tộc”.

Cuộc khởi nghĩa Nam kỳ ngày 23 tháng 11 năm 1940 trở thành điểm son trong lịch sử dân tộc và cách mạng nước ta, để lại nhiều kinh nghiệm thực tiễn quý báu cho Đảng ta, có thể lãnh đạo một cuộc khởi nghĩa từng phần, trong từng địa phương, mở đường cho một cuộc tổng khởi nghĩa to lớn; mang tính chất của một cuộc cách mạng giải phóng dân tộc; dưới sự lãnh đạo của Đảng đã tập hợp các tầng lớp, giai cấp, dân tộc, tôn giáo đoàn kết trong Mặt trận dân tộc thống nhất, tham gia khởi nghĩa trên quy mô rộng lớn khắp Nam kỳ, tạo nên phong trào cách mạng sâu rộng; qua cuộc đấu tranh, đảng viên và Nhân dân được thử thách, tôi luyện và trưởng thành. Những kinh nghiệm thực tiễn của Cuộc khởi nghĩa làm cơ sở cho cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám thành công trọn vẹn.

Đã qua bảy mươi sáu năm, tinh thần của Cuộc khởi nghĩa Nam kỳ vẫn luôn hiển hiện và sống mãi cùng thời gian. Dân tộc ta đã giành được những thắng lợi vĩ đại, có ý nghĩa lịch sử và thời đại. Đất nước thoát khỏi lầm than, nô lệ, chia cắt; đã thống nhất, độc lập, giữ vững chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ. Nhân dân ta đang ra sức thực hiện giai đoạn cách mạng mới - đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đó là sự kế tục xứng đáng tinh thần quật khởi, oanh liệt, khí phách anh hùng cách mạng của Cuộc khởi nghĩa Nam kỳ bất diệt./.