Thanh niên là lực lượng đông đảo hoạt động trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, có đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”(1).

Trong công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Đảng và Nhà nước ta đánh giá rất cao vai trò của thanh niên, luôn quan tâm chăm lo xây dựng và phát huy sức mạnh của các thế hệ thanh niên tham gia vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Các cấp, các ngành và các tổ chức, đoàn thể xã hội những năm vừa qua cũng đã có nhiều chủ trương, biện pháp nhằm phát huy vai trò, sức mạnh của thanh niên trong các lĩnh vực của đời sống xã hội như trong: sản xuất, kinh doanh, nghiên cứu, ứng dụng khoa học, tham gia xây dựng nông thôn mới, bảo vệ môi trường… Tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam với vai trò, trách nhiệm của mình đã có nhiều nỗ lực trong thực hiện các chương trình phối, kết hợp với các lực lượng khác nhằm tạo cơ sở và điều kiện để thanh niên phát huy vai trò xung kích của mình trong phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống và tham gia xây dựng quê hương. Nhiều nội dung và hình thức do tổ chức đoàn, hội các cấp đứng ra chủ trì phối hợp tổ chức như: tư vấn, đào tạo nghề cho thanh niên; tạo nguồn cán bộ trẻ cho các địa phương cơ sở; hướng dẫn các mô hình phát triển kinh tế nông, lâm, tiểu thủ công nghiệp cho thanh niên; thu hút và tạo điều kiện cho thanh niên nhất là thanh niên miền núi tham gia các trường dạy nghề... đã bước đầu đem lại những kết quả thiết thực. Tuy vậy, nhìn chung sức mạnh của thanh niên Việt Nam hiện nay vẫn chưa được phát huy tương xứng với tiềm năng của lực lượng này để thực sự trở thành một nguồn nội lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội và tham gia thực hiện các nhiệm vụ khác của đất nước.

Trước yêu cầu, nhiệm vụ của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay, việc nhận thức đúng đắn và phát huy đầy đủ vai trò, sức mạnh của thanh niên được đặt ra như một đòi hỏi khách quan. Trong bối cảnh lịch sử mới, Đảng ta xác định rõ, phải “khuyến khích, cỗ vũ thanh niên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, xung kích, sáng tạo, làm chủ khoa học, công nghệ hiện đại; hình thành một lớp thanh niên ưu tú trên mọi lĩnh vực, kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc”(2). Quán triệt quan điểm trên của Đảng, để phát huy ngày càng đầy đủ vai trò và sức mạnh của thanh niên Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay thiết nghĩ cần tập trung thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Một là, tăng cường công tác giáo dục giúp cho thanh niên nhận thức đúng đắn về sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và vai trò trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp đó.

Sau gần 30 năm thực hiện sự nghiệp đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng, kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của đất nước đã có những bước tiến vượt bậc, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên, vị thế của nước ta trên trường quốc tế cũng được củng cố và tăng cường… Những thành tựu chung đó của đất nước một mặt vừa tạo ra những tiền đề và điều kiện thuận lợi cho thanh niên Việt Nam phát huy vai trò, sức mạnh của mình nhưng mặt khác cũng đặt ra những yêu cầu ngày càng cao đối với thanh niên trong việc nhận thức và tham gia có hiệu quả vào sự nghiệp chung của cả dân tộc. Tăng cường công tác giáo dục làm cho thanh niên nhận thức đúng đắn về sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước là trách nhiệm của tất cả các cấp, các ngành, của toàn xã hội trong đó có vai trò to lớn của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam. Là những tổ chức có chức năng, nhiệm vụ “đoàn kết, tập hợp, giáo dục mọi tầng lớp thanh niên Việt Nam”, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam phải phát huy được vai trò tiên phong trong công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho thanh niên về sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, về sự nghiệp đổi mới hiện nay. Thông qua chương trình và kế hoạch hành động của mình, các tổ chức đoàn, hội các cấp phải hướng thanh niên vào các phong trào hành động cụ thể, thiết thực để qua đó nâng cao nhận thức chính trị cho thanh niên và phát huy vai trò của họ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Việc tuyên truyền, giáo dục thanh niên cần phải được tiến hành ở mọi lúc mọi nơi (có thể tiến hành trực tiếp hoặc lồng ghép với các hoạt động khác) với nhiều hình thức phong phú và hiệu quả. Nội dung giáo dục cũng cần phải toàn diện và có tính hệ thống như: Học tập nghị quyết của Đảng; giáo dục truyền thống vẻ vang của đoàn, hội, của thanh niên Việt Nam; những thành tựu và thách thức của đất nước trong sự nghiệp đổi mới; vai trò của thanh niên gắn với những phong trào lớn của thanh niên hiện nay…

Hai là, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để thanh niên học tập, rèn luyện nâng cao trình độ tri thức và từng bước hoàn thiện nhân cách, đồng thời phát huy được tính xung kích, năng động, sáng tạo của họ trong hoạt động thực tiễn.

Để thực hiện tốt vấn đề này trước hết cần phải “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát triển của xã hội; Đẩy mạnh xã hội học tập, tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân được học tập suốt đời”(3). Phải kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục nhà trường, gia đình và xã hội để tạo ra một môi trường giáo dục đồng bộ cho thanh niên học tập, rèn luyện. Các tổ chức xã hội đặc biệt là các tổ chức của thanh niên cần động viên thanh niên tham gia vào các hoạt động cộng đồng và tạo mọi điều kiện để họ phát huy hết khả năng, sở trường của mình. Bên cạnh việc phát huy vai trò xung kích, tính năng động, sáng tạo của thanh niên trong thực hiện các phong trào lập thân, lập nghiệp, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc… các cấp, các ngành cũng cần quan tâm và tạo điều kiện để mở rộng giao lưu, hợp tác giữa thanh niên Việt Nam với thanh niên quốc tế. Thực tế trong những năm vừa qua đã cho thấy việc mở rộng giao lưu quốc tế cho thanh niên không chỉ thúc đẩy và tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa thanh niên Việt Nam với thanh niên quốc tế mà qua đó còn góp phần giúp thanh niên nước ta nâng cao lòng tự hào dân tộc, có cơ hội học hỏi và tăng cường vốn hiểu biết toàn diện của mình.

Ba là, thực hiện tốt việc định hướng nghề nghiệp và giải quyết việc làm cho thanh niên.

Việc làm và nghề nghiệp là yêu cầu cấp thiết của xã hội trong quá trình phát triển, là nguyện vọng chính đáng và mối quan tâm hàng đầu của mỗi thanh niên. Vấn đề định hướng nghề nghiệp và giải quyết việc làm cho thanh niên không chỉ mang ý nghĩa chính trị - xã hội sâu sắc mà còn đem lại hiệu quả thiết thực giúp cho thanh niên có nghề nghiệp và việc làm theo đúng khả năng, sở trường, ngành nghề chuyên môn góp phần quan trọng vào việc phát huy vai trò của thanh niên trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Định hướng nghề nghiệp cho thanh niên là trách nhiệm của mỗi gia đình và của toàn xã hội. Trong những năm vừa qua cùng với các cấp, các ngành, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam đã phát huy được vai trò của mình trong phối, kết hợp với các lực lượng triển khai được nhiều chương trình nhằm dạy nghề và giải quyết việc làm cho thanh niên. Thông qua các hoạt động do đoàn, hội tổ chức đã xuất hiện nhiều mô hình với cách làm hiệu quả như: tổ chức hội chợ việc làm và ngày hội thanh niên với nghề nghiệp; phát triển hệ thống các trung tâm dạy nghề, dịch vụ việc làm thanh niên; các câu lạc bộ, Hội các nhà Doanh nghiệp trẻ cấp tỉnh cũng ra đời và ngày càng phát triển. Trong những năm tới, trước yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, vấn đề định hướng nghề nghiệp và việc làm cho thanh niên tiếp tục được đặt ra gay gắt đòi hỏi xã hội cần có những giải pháp đồng bộ để giải quyết. Đó chính là cơ sở để thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển một cách bền vững đồng thời phát huy được nguồn nhân lực to lớn của thanh niên trong sự nghiệp đổi mới.

Bốn là, quan tâm xây dựng bản lĩnh thanh niên thời đại mới, chủ động khắc phục những hạn chế và tiêu cực còn tồn tại trong một bộ phận thanh niên hiện nay.

Sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động phức tạp hiện nay đặt ra cho thanh niên Việt Nam những yêu cầu cao về bản lĩnh. Bản lĩnh mà người thanh niên Việt Nam hiện nay cần phải xây dựng là một tập hợp nhiều đức tính trong đó quan trọng nhất là dám nghĩ, dám nói, dám làm theo quan niệm mà mình tin là đúng; có tính độc lập cao, không ỷ lại không dựa dẫm vào người khác; không cầu an, không ngại khó, không chùn bước trước những trở lực; có chí lớn, dám chấp nhận mạo hiểm để đạt tới mục tiêu đã chọn; đầu óc khoáng đạt, cởi mở với cái mới, không bảo thủ cố chấp, cũng không tủn mủn hẹp hòi… Xây dựng bản lĩnh cho thanh niên Việt Nam trong thời đại mới phải gắn với việc nâng cao giác ngộ chính trị cho thanh niên để họ có được sự tỉnh táo, nhận thức và hành động đúng đắn trước âm mưu và sự chống phá của kẻ thù đối với sự nghiệp đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo. Mặt khác, toàn xã hội cần chủ động có phương hướng, biện pháp thiết thục để khắc phục những hạn chế và tiêu cực còn tồn tại trong một bộ phận thanh niên hiện nay như lối sống hưởng thụ, chạy theo lợi ích vật chất, sự thờ ơ, vô cảm trước số phận người khác… Qua đó, góp phần xây dựng nên thế hệ thanh niên Việt Nam đáp ứng với những yêu cầu, đòi hỏi của quá trình phát triển đất nước trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở những thập niên đầu của thế kỷ XXI./.

-----------------------------------------------------
(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, H. 2000, t.5, tr.185
(2), (3) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu Toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, H. 2011, tr.50, tr.77