Công tác Lịch sử Đảng

(TGAG)- Ngày 12/01/1984, xã Mỹ Khánh được thành lập trên cơ sở nhập ấp Bình Hòa của xã Mỹ Hòa và một phần khóm Bình Khánh của phường Bình Đức, thành phố Long Xuyên; phía Nam và Đông giáp phường Mỹ Hòa, phía Tây giáp xã Vĩnh Thành và xã Hòa Bình Thạnh (huyện Châu Thành), phía Bắc giáp phường Bình Đức và phường Bình Khánh, nằm cách trung tâm thành phố về phía Tây Nam 7 km.


Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, chi bộ liên xã Bình Đức - Mỹ Phước đã vận động thân nhân, quần chúng tốt tham gia vào Mặt trận, đoàn thể và hình thành hệ thống cơ sở trong nội ô; tổ chức rải truyền đơn kêu gọi nhân dân ủng hộ Việt Minh, giác ngộ binh lính địch; thành lập tổ thu thuế và mở lạc quyên để gây quỹ công tác cho cách mạng; gửi thư, rải truyền đơn cảnh báo bọn tề xã; tổ chức lực lượng tự vệ, du kích mật, hoạt động trừ gian, diệt tề... góp phần vào thắng lợi của tỉnh lỵ Long Xuyên.

Trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, Mỹ khánh đã lập được những thành tích xuất sắc trong các hoạt động chính trị, vũ trang, tiêu biểu như:

Mỹ Khánh là căn cứ kháng chiến nên chủ trương không cho đồng bào nhất là gia đình cơ sở đứng ra đấu tranh trực tiếp, công khai, nhưng phong trào dấy lên thì nhân dân bất chấp để tham gia. Những ngày lễ, tết, bà con làm bè bằng tre, chuối, cắm cờ cách mạng, treo khẩu hiệu, truyền đơn rồi cho thả xuống kinh, rạch trôi đi khắp nơi. Bà con buôn bán bên trung tâm thị xã mang truyền đơn đi rải, cắm cờ gần đồn địch, gài mìn, làm bọn địch điêu đứng, lo sợ. Khi nhân dân trung tâm thị xã hay vùng lân cận có biểu tình thị uy, biểu tình đòi dân sinh dân chủ, đòi bỏ lệnh bắt lính đôn quân, bỏ quân sự hóa học đường của học sinh sinh viên... bà con Mỹ Khánh tích cực tham gia, có lần tới 150 người đến trước tòa hành chánh tỉnh biểu tình.

Tiếp thu nội dung tinh thần Nghị quyết 15 của Trung ương, Mỹ Khánh thành lập tổ du kích mật tiến hành tuần hành, đánh trống, mõ, phá bảng liên gia, bảng tố cộng... Tổ đã rải bản án cảnh cáo 2 tên trưởng ấp ác ôn, 2 tên tình báo, một tên toán trưởng thanh niên cộng hòa, một cảnh sát xã bị cảnh cáo phải bỏ việc. Hoạt động tổ du kích mật cộng với tác động của đồng bào khiến hầu hết bọn ác ôn hoang mang, lo sợ. Du kích mật còn kết hợp vũ trang thị xã Long Xuyên và huyện Châu Thành đánh đồn Trà Ôn nhiều lần, phục kích địch đi càn, phá cầu lộ Sóc Triết, kinh Ông Còn, Mương Khai, Cần Đăng gây ách tắc giao thông, cản trở sự ruồng bố của địch. Du kích tham gia diệt nhiều tên địch, thu một số súng, đồ dùng quân sự.

Năm 1961 - 1964, tự vệ mật thị xã, đội biệt động thị xã lập kế hoạch huấn luyện tại Mỹ Khánh, đánh căn cứ Vân Đồn (bến Nguyễn Du), cầu Tầm Bót, đồn dân vệ, vàm Mương Nguơn, vàm Cái Chiêng... diệt và làm bị thương hàng chục tên (trong đó có lính Mỹ), thu nhiều súng đạn, đánh chìm một tàu, phá hư hai tàu hải quân.

Địch dồn dân lập ấp chiến lược hòng “tát nước bắt cá”, chúng xây dựng thanh niên chiến đấu, thanh niên, thanh nữ cộng hòa... để tăng thêm lực lượng chia rẽ cách mạng. Trước âm mưu thâm độc đó, nhân dân Mỹ Khánh đã theo không ngừng đấu tranh, ban đêm khu vực nhà nào nhà ấy mang leng, cuốc, kìm kéo, phá rào ấp chiến lược. Chỉ trong vài đêm, hệ thống ấp chiến lược ở Bình Hòa, Bình Thới và các ấp khác từ rạch Trà Ôn đến cặp trục lộ chính (Quốc lộ 91 ngày nay) đều bị gỡ. Địch khủng bố bắt xây dựng lại, nhân dân đấu tranh không nộp tiền, không đi làm, vận động các ấp trưởng, xã trưởng không ép dân; vận động thanh niên chiến đấu bỏ trốn, thanh nữ cộng hòa vận động không mặc đồng phục... làm cho địch phải co cụm, không thể lập ấp chiến lược.

Năm 1964 - 1967, Đội biệt động thị xã Long Xuyên (lập ngày 16/6/1962, tại khu vườn nhà bà Bảy Khánh ở vàm mương Thầy Lộc, ấp Bình Hòa, xã Bình Đức (nay là Mỹ Khánh), với nhiệm vụ là xây dựng, bảo vệ địa bàn đứng chân của Ban cán sự Thị xã ở mương Thầy Lộc, rạch Cái Chiêng (Mỹ Khánh), ngọn Trà Ôn; vũ trang tuyên truyền xây dựng cơ sở ở Tây Huề, Đông Thịnh B (Mỹ Phước) và huấn luyện kỹ thuật quân sự cho Tự vệ mật nội ô) và bộ đội Châu Thành tác chiến đánh hai lần đồn Trà Ôn diệt 12 tên, 4 lần đánh đồn Cái Chiêng, đồn Mương Tiền, cầu Cần Xây diệt 9 tên, phục kích cố vấn Mỹ ở lộ Huệ Đức diệt và làm bị thương nhiều tên...

Trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đảng bộ và Nhân dân Mỹ Khánh đã kiên cường, bất khuất, bám trụ giữ đất. Liên tục đấu tranh với địch trên nhiều lĩnh vực, nhiều mặt để bảo vệ nuôi chứa cán bộ chiến sĩ cách mạng, đóng góp nhiều của cải vật chất, đưa nhiều con em bổ sung cho lực lượng cách mạng, không khuất phục trước sự cám dỗ của địch, không sợ hy sinh gian khổ, tan nhà, nát cửa, tù đày, đòn roi tra tấn của kẻ thù, một lòng thủy chung với cách mạng. Mỹ Khánh đã trở thành căn cứ lõm của lực lượng cách mạng thị xã Long Xuyên, huyện Châu Thành và là địa bàn đứng chân của các đơn vị cấp tỉnh. Nơi đây trở thành bàn đạp của lực lượng vũ trang tỉnh, thị xã tấn công vào sào nguyệt của địch và cũng là hậu cứ che chở cho các chiến sĩ ta rút khỏi thị xã sau các trận đánh. Mỹ Khánh đã góp phần làm nên những chiến công lớn của lực lượng vũ trang thị xã Long Xuyên, Châu Thành.

Quân và dân Mỹ Khánh đã trực tiếp và gián tiếp cùng lực lượng vũ trang đóng trên địa bàn đánh hàng trăm trận, diệt khoảng 200 tên địch, trong đó diệt gần chục tên Mỹ, hàng chục tên ác ôn, làm bị thương nhiều tên, làm tan rã 150 tên lính ngụy, thu 150 súng, đánh chìm 1 tàu, phá hư hai tàu hải quân, thu nhiều quân trang, quân dụng, tham gia hàng chục cuộc  biểu tình, rải truyền đơn, treo cờ, phá ấp chiến lược...

Với thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, ngày 29/1/1996, Nhân dân và lực lượng vũ trang nhân dân xã Mỹ Khánh đã được Chủ tịch Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.