Lịch sử khắc ghi những con người nổi bật trong thời đại của mình qua hành động và tư tưởng, và dành những trang vàng chói lọi nhất cho những anh hùng tạo ra thời thế, những người khai mở và đặt dấu ấn bao trùm lên cả một thời đại. Lãnh tụ cách mạng Cuba Fidel Castro Ruz (Phi-đen Ca-xtơ-rô Rút) đã trút hơi thở cuối cùng vào hồi 22giờ 29 phút ngày 25/11/2016 (giờ Cuba).

Nổi bật, lôi cuốn qua những tư tưởng và hành động cách mạng, trở thành huyền thoại và bất tử với những đóng góp cho sự tiến bộ của con người tại Cuba và trên thế giới, Fidel – như cách gọi thân mật mà toàn thể nhân dân Cuba và những người yêu chuộng hòa bình trên thế giới dành cho ông – đứng trong hàng ngũ ít ỏi những vĩ nhân thế giới đã cải biến tiến trình lịch sử và “cùng với mọi người và vì quyền lợi của mọi người” biến thành hiện thực giấc mơ, khát vọng của cả một dân tộc về tự do, phẩm giá, bình đẳng và quyền tự quyết vận mệnh của chính mình.

Tổng Tư lệnh của Cách mạng Cuba đã ra đi một cách tự nhiên và yên bình sau một sự nghiệp đồ sộ và sáng chói, bất chấp hơn 600 âm mưu ám sát của những kẻ thù dai dẳng nhắm vào ông, để lại một đất nước Cuba là tấm gương trên thế giới về một hệ thống chính trị - xã hội đầy nhân văn và bình đẳng; về tinh thần cách mạng quật cường trong bảo vệ độc lập, tự chủ dân tộc; về chủ nghĩa quốc tế vô tư, trong sáng và tấm lòng hào hiệp với bè bạn bất chấp không ít khó khăn, thiếu thốn của riêng mình. Dưới sự dẫn dắt của ông, một dân tộc Cuba nhỏ bé về tầm vóc kinh tế - địa lý đã phát huy được những phẩm chất tốt đẹp nhất của mình thành chính sách nhất quán của Nhà nước cách mạng để trở thành ngọn hải đăng cho các phong trào tiến bộ tại Mỹ Latinh cũng như trên thế giới.

Thật khó để nói, dù chỉ là tóm tắt, về sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Fidel: đó là sự giải phóng các dân tộc khỏi ách áp bức; là quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội; là quyết tâm biến giấc mơ chính đáng của con người thành hiện thực; là chủ nghĩa Mácxít Mỹ Latinh; là tinh thần quốc tế chủ nghĩa và đấu tranh vì lợi ích của toàn nhân loại; là việc đưa giáo dục, y tế, thể thao và văn hóa thành những yếu tố trọng tâm trong phát triển con người và xây dựng xã hội công bằng, bình đẳng; là đề cao các giá trị nhân văn và đạo đức cách mạng trong quá trình hình thành con người trong xã hội mới....Các học giả sẽ còn phải dành nhiều năm nữa để tiếp tục nghiên cứu và đúc rút các bài học từ những di sản cả về lý thuyết lẫn thực tiễn của ông.

Những giấc mơ còn dang dở của Nhà giải phóng châu Mỹ Simón Bolivar (Xi-mân Bô-li-va) và Anh hùng dân tộc Cuba José Martí (Hô-xê Mác-ti) đã tìm thấy ở Fidel Castro người thực hành tối ưu và kiên trung nhất. Martí từng nói “Tổ quốc là nhân loại” và công cuộc tái thiết xã hội kể từ khi Cách mạng Cuba thắng lợi năm 1959 chính là sự vận dụng sáng tạo những cơ sở lý luận mà Người thầy về tư tưởng giải phóng dân tộc ấy để lại. Trong khi đó, tình đoàn kết và sự hội nhập Mỹ Latinh mà Simón Bolivar hằng mơ ước đã được Fidel và Đảng Cộng sản Cuba phát triển thành một trong những mục tiêu chính của cách mạng và Cuba đã trở thành điểm tựa, nguồn cảm hứng cho các phong trào tiến bộ và thúc đẩy hội nhập khu vực có cùng nguồn gốc lịch sử - văn hóa này, thay thế cho các mối quan hệ thường mang tính phụ thuộc với các cường quốc trước đây.

Khối lượng tác phẩm đồ sộ cả trong và ngoài nước nói về Fidel mang đủ mọi thể loại, đề tài, hình thức và sắc thái, từ tư tưởng cách mạng, tầm nhìn vĩ mô vượt thời đại, chủ nghĩa anh hùng, trí tuệ sắc sảo, uyên thâm cho tới những giai thoại thể hiện sự gần gũi, bình dị, sẵn sàng sẻ chia với mọi tầng lớp nhân dân hay tấm lòng bao dung, luôn bảo vệ những người yếu thế. Kẻ thù bôi nhọ ông chính vì nỗi sợ hãi sâu sắc trước sức truyền cảm mãnh liệt của người chiến sĩ cộng sản ấy; còn các dân tộc tự do trên thế giới công nhận và tôn vinh ông trong vai trò lãnh tụ cách mạng, người đã theo đuổi hoài bão cao đẹp nhưng cũng đầy hiểm nguy về công bằng xã hội và những quyền lợi chính đáng của mỗi con người và cả dân tộc; bằng niềm tin, trí tuệ và nhận thức cách mạng của mình thách thức không chỉ các thế lực mạnh mẽ gấp nhiều lần về vật chất mà cả các thành lũy tư tưởng tư bản chủ nghĩa đã ăn sâu vào xã hội Cuba cũng như nhiều quốc gia đang phát triển khác. Đó là người có khả năng làm rung động hàng triệu con tim ngay buổi đầu cách mạng với bài hùng biện tự bào chữa trước tòa án của chế độ độc tài thân Mỹ với lời kết luận đanh thép “lịch sử sẽ xóa án cho tôi”, sau thất bại trong cuộc tấn công táo bạo vào Trại lính Moncada ngày 26/7/1953; đồng thời cũng là người luôn kiên cường giữ vững ngọn lửa cách mạng như lời tuyên bố ngắn gọn, dứt khoát “Ở đây, không ai đầu hàng cả!”vào thời điểm ông cùng 300 chiến sĩ bị hơn 10.000 binh lính của độc tài Batista bao vây trên rặng Núi Thầy (Sierra Maestra).

Dù cách nửa vòng trái đất xa xôi, nhưng lãnh tụ Fidel luôn là một hình ảnh thân thương, gần gũi với người dân Việt Nam. Ông cũng luôn thể hiện sự kính trọng, khâm phục lẫn tình cảm thân thiết, anh em với nhân dân Việt Nam qua câu nói bất hủ: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình!”.

Fidel là như vậy, luôn biết cách đi thẳng vào lịch sử và vào trái tim mỗi người. Dù đã ra đi, song vị Tổng tư lệnh kính yêu, lãnh tụ lịch sử và chiến sĩ cách mạng kiên trung ấy sẽ sống mãi trong lịch sử nhân loại cũng như trong trái tim của những người yêu chuộng hòa bình, công bằng và tiến bộ tại Cuba, Việt Nam và khắp nơi trên thế giới./.