Công tác Lịch sử Đảng
Mỹ Đức - xã Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân
- Được đăng: Thứ ba, 19 Tháng 2 2019 16:58
- Lượt xem: 2841
(TGAG)- Xã Mỹ Đức thuộc huyện Châu phú, tỉnh An Giang, phía Đông giáp xã Khánh Hòa, phía Bắc giáp xã giáp thị xã Châu Đốc, phía Tây giáp xã Ô Long Vĩ, phía Nam giáp xã Mỹ Phú.
Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Mỹ Đức nằm trong vùng bị địch tạm chiếm, vùng tôn giáo bị địch kích động, gây chia rẽ. Phong trào cách mạng vô cùng khó khăn, nhưng quân dân xã Mỹ Đức đã vực dậy phong trào đấu tranh, chấp nhận hy sinh, gian khổ, tù đày, bám đất, bám làng chiến đấu đi đến ngày giải phóng quê hương.
Ngày 26/7/1955, xã Mỹ Đức đã cùng các xã lân cận tiến về tỉnh lỵ Châu Đốc biểu tình, đấu đanh đề nghị đổi bạc xé hai, chống thuế, chống trả thù người kháng chiến cũ.
8 giờ sáng ngày 25/3/1961, đội trừ gian bắn tên Trương Văn Tịch, trưởng ấp Mỹ Thiện ác ôn. Ngày 30/3/1961, 10 du kích xã Mỹ Đức bắt tên chỉ điểm Huỳnh Thị Hương dẫn đến cua bót Mỹ Đức công bố tội ác và xử tử.
Ngày 9/5/1961, một trung đội vũ trang của xã đánh đồn Mỹ Đức, tịch thu 2 súng, 2 trái tam-lông. Sau đó, trung đội chặn đường giao thông bắn xe địch từ Châu Đốc về, đồng thời phá bỏ 2 cầu ván.
Ngày 15/9/1962, ba đại đội của địch đã chia làm ba mũi tấn công vào cánh đồng Mỹ Đức. Cánh thứ nhất từ phía núi Sam đi xuống. Cánh thứ hai từ kinh Đào và Cánh thứ ba từ kinh Cần Thảo xông vào. 8 giờ sáng, trinh sát cho biết có một cánh quân tiến vào nơi đóng quân của ta. Đó là cánh quân từ phía núi Sam do tên Trung úy Vũ Ngọc Điễn chỉ huy. Xuồng địch căng hàng ngang tiến vào cánh đồng, không hề biết lực lượng ta giấu xuồng dưới bố rừng điên điển rậm rạp. Khi chỉ cách khoảng 5 mét, địch phát hiện ra lực lượng ta nhưng đã quá muộn. Toàn trận địa ta nổ súng. Địch rối loạn hàng ngũ. Ta xung phong, địch tháo chạy. Kết quả, ta diệt 70 tên lính, bắt sống 18 tên trong đó có tên trung úy Điễn đại đội trưởng. Đây là chiến thắng lớn của quân dân xã Mỹ Đức kết hợp với địa phương quân huyện.
Thực hiện chỉ đạo của Huyện ủy, du kích xã Mỹ Đức đã chặn đánh 1 trung đội dân vệ đi tuần, diệt 2 tên tình báo ở kinh Đào, thu 4 súng.
Sáng ngày 18/9/1963, địch mở cuộc càn quét lớn. Với khoảng 300 quân gồm trung đoàn 33 chủ lực, bảo an, dân vệ Châu Phú, được cố vấn Mỹ, tàu chiến và máy bay yểm trợ, chúng tấn công vào các vùng giáp ranh các xã Bình Long, Bình Mỹ, Thạnh Mỹ Tây, Mỹ Đức… địa phương quân huyện Châu Phú và du kích xã Mỹ Đức kết hợp với đặc công tỉnh đã tổ chức phục kích đường rút quân, thu thắng lợi lớn.
Nhiều gia đình trong xã trở thành nòng cốt, nuôi chứa, che giấu cán bộ bằng nhiều hình thức như tạo vách đôi, đào hầm bí mật trong nhà hay ngoài vườn, có khi che giấu cán bộ trên trang thờ. Ngoài căn cứ hầm bí mật là trạm giao liên cho các xã trong huyện Châu Phú, xã Mỹ Đức còn có nhiều hầm bí mật chứa cả trung đội bộ đội.
Năm 1968, quyết không để yên cho giặc, quân dân xã Mỹ Đức kết hợp với lực lượng vũ trang huyện và tỉnh đánh đồn ở Ba Tiệm, làm hư 1 chiếc cầu, bắn cháy 1 tàu hải quân Mỹ ở khúc sông Hậu, ngang cù lao Katambon.
Lúc 0 giờ ngày 3/9/1969 được tin Hồ Chủ tịch qua đời, biến đau thương thành hành động, du kích xã Mỹ Đức kết hợp với với lực lượng vũ trang huyện tập kích chi khu Mỹ Đức, nơi lực lượng Hòa Hảo ly khai của Cao Thị Nguyệt từ Chi Lăng đưa về. Ta diệt, làm bị thương 52 tên.
Ngày 30/1/1974, quân dân xã Mỹ Đức tổ chức đánh địch khi chúng càn vào Mỹ Đức, giết tên Mến ác ôn, thu 1 súng và nhiều đạn dược.
8 giờ ngày 1/5/1975, địch tập trung tàn quân do 2 thiếu tá, một đại úy chỉ huy kết hợp với hơn 300 quân bảo an do Tám thông (em Hai Ngoán) chỉ huy. Theo chúng có 3 xe tăng, 4 xe GMC chạy lên Mỹ Đức hòng chiếm lại chi khu. Lực lượng ta bố trí đồng chí Chiến chốt chặn bên kia cầu Đức Hòa (thuộc xã Khánh Hòa) cùng với các đồng chí Thiện, Bình, Tám Nhiên, đồng chí Phết trang bị một đại liên phục bên này cầu, giáp đường quốc lộ; đồng chí Lưu Hồng Hạnh, Bảy Quận, Mười Điểm chịu tránh nhiệm khu vực chi khu Châu Phú. Đám của chúng đến cầu Đức Hòa thì bị địa phương quân huyện đánh diệt 2 tên, bị thương 4 tên. Bị cối ta bắn xuống dồn dập, từ chi khu chúng tháo lui, chạy ngược về Cái Dầu. Tối đó, bọn tề xã Khánh Hòa và Mỹ Đức bỏ trốn, lực lượng đồng chí Lưu Hồng Hạnh giải phóng xã Mỹ Đức.
Trong kháng chiến chống Mỹ, quân và dân Mỹ Đức đã kết hợp cùng lực lượng vũ trang tỉnh, huyện đánh 12 trận lớn nhỏ, tiêu diệt trên 300 tên địch, bắt sống 24 tên, phá ấp chiến lược nhiều lần.
Với bề dày chiến công đã lập nên, ngày 29/01/1996, Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho Nhân dân và lực lượng vũ trang nhân dân xã Mỹ Đức vì đã có thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Tài liệu tham khảo:
Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Mỹ Đức nằm trong vùng bị địch tạm chiếm, vùng tôn giáo bị địch kích động, gây chia rẽ. Phong trào cách mạng vô cùng khó khăn, nhưng quân dân xã Mỹ Đức đã vực dậy phong trào đấu tranh, chấp nhận hy sinh, gian khổ, tù đày, bám đất, bám làng chiến đấu đi đến ngày giải phóng quê hương.
Ngày 26/7/1955, xã Mỹ Đức đã cùng các xã lân cận tiến về tỉnh lỵ Châu Đốc biểu tình, đấu đanh đề nghị đổi bạc xé hai, chống thuế, chống trả thù người kháng chiến cũ.
8 giờ sáng ngày 25/3/1961, đội trừ gian bắn tên Trương Văn Tịch, trưởng ấp Mỹ Thiện ác ôn. Ngày 30/3/1961, 10 du kích xã Mỹ Đức bắt tên chỉ điểm Huỳnh Thị Hương dẫn đến cua bót Mỹ Đức công bố tội ác và xử tử.
Ngày 9/5/1961, một trung đội vũ trang của xã đánh đồn Mỹ Đức, tịch thu 2 súng, 2 trái tam-lông. Sau đó, trung đội chặn đường giao thông bắn xe địch từ Châu Đốc về, đồng thời phá bỏ 2 cầu ván.
Ngày 15/9/1962, ba đại đội của địch đã chia làm ba mũi tấn công vào cánh đồng Mỹ Đức. Cánh thứ nhất từ phía núi Sam đi xuống. Cánh thứ hai từ kinh Đào và Cánh thứ ba từ kinh Cần Thảo xông vào. 8 giờ sáng, trinh sát cho biết có một cánh quân tiến vào nơi đóng quân của ta. Đó là cánh quân từ phía núi Sam do tên Trung úy Vũ Ngọc Điễn chỉ huy. Xuồng địch căng hàng ngang tiến vào cánh đồng, không hề biết lực lượng ta giấu xuồng dưới bố rừng điên điển rậm rạp. Khi chỉ cách khoảng 5 mét, địch phát hiện ra lực lượng ta nhưng đã quá muộn. Toàn trận địa ta nổ súng. Địch rối loạn hàng ngũ. Ta xung phong, địch tháo chạy. Kết quả, ta diệt 70 tên lính, bắt sống 18 tên trong đó có tên trung úy Điễn đại đội trưởng. Đây là chiến thắng lớn của quân dân xã Mỹ Đức kết hợp với địa phương quân huyện.
Thực hiện chỉ đạo của Huyện ủy, du kích xã Mỹ Đức đã chặn đánh 1 trung đội dân vệ đi tuần, diệt 2 tên tình báo ở kinh Đào, thu 4 súng.
Sáng ngày 18/9/1963, địch mở cuộc càn quét lớn. Với khoảng 300 quân gồm trung đoàn 33 chủ lực, bảo an, dân vệ Châu Phú, được cố vấn Mỹ, tàu chiến và máy bay yểm trợ, chúng tấn công vào các vùng giáp ranh các xã Bình Long, Bình Mỹ, Thạnh Mỹ Tây, Mỹ Đức… địa phương quân huyện Châu Phú và du kích xã Mỹ Đức kết hợp với đặc công tỉnh đã tổ chức phục kích đường rút quân, thu thắng lợi lớn.
Nhiều gia đình trong xã trở thành nòng cốt, nuôi chứa, che giấu cán bộ bằng nhiều hình thức như tạo vách đôi, đào hầm bí mật trong nhà hay ngoài vườn, có khi che giấu cán bộ trên trang thờ. Ngoài căn cứ hầm bí mật là trạm giao liên cho các xã trong huyện Châu Phú, xã Mỹ Đức còn có nhiều hầm bí mật chứa cả trung đội bộ đội.
Năm 1968, quyết không để yên cho giặc, quân dân xã Mỹ Đức kết hợp với lực lượng vũ trang huyện và tỉnh đánh đồn ở Ba Tiệm, làm hư 1 chiếc cầu, bắn cháy 1 tàu hải quân Mỹ ở khúc sông Hậu, ngang cù lao Katambon.
Lúc 0 giờ ngày 3/9/1969 được tin Hồ Chủ tịch qua đời, biến đau thương thành hành động, du kích xã Mỹ Đức kết hợp với với lực lượng vũ trang huyện tập kích chi khu Mỹ Đức, nơi lực lượng Hòa Hảo ly khai của Cao Thị Nguyệt từ Chi Lăng đưa về. Ta diệt, làm bị thương 52 tên.
Ngày 30/1/1974, quân dân xã Mỹ Đức tổ chức đánh địch khi chúng càn vào Mỹ Đức, giết tên Mến ác ôn, thu 1 súng và nhiều đạn dược.
8 giờ ngày 1/5/1975, địch tập trung tàn quân do 2 thiếu tá, một đại úy chỉ huy kết hợp với hơn 300 quân bảo an do Tám thông (em Hai Ngoán) chỉ huy. Theo chúng có 3 xe tăng, 4 xe GMC chạy lên Mỹ Đức hòng chiếm lại chi khu. Lực lượng ta bố trí đồng chí Chiến chốt chặn bên kia cầu Đức Hòa (thuộc xã Khánh Hòa) cùng với các đồng chí Thiện, Bình, Tám Nhiên, đồng chí Phết trang bị một đại liên phục bên này cầu, giáp đường quốc lộ; đồng chí Lưu Hồng Hạnh, Bảy Quận, Mười Điểm chịu tránh nhiệm khu vực chi khu Châu Phú. Đám của chúng đến cầu Đức Hòa thì bị địa phương quân huyện đánh diệt 2 tên, bị thương 4 tên. Bị cối ta bắn xuống dồn dập, từ chi khu chúng tháo lui, chạy ngược về Cái Dầu. Tối đó, bọn tề xã Khánh Hòa và Mỹ Đức bỏ trốn, lực lượng đồng chí Lưu Hồng Hạnh giải phóng xã Mỹ Đức.
Trong kháng chiến chống Mỹ, quân và dân Mỹ Đức đã kết hợp cùng lực lượng vũ trang tỉnh, huyện đánh 12 trận lớn nhỏ, tiêu diệt trên 300 tên địch, bắt sống 24 tên, phá ấp chiến lược nhiều lần.
Với bề dày chiến công đã lập nên, ngày 29/01/1996, Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho Nhân dân và lực lượng vũ trang nhân dân xã Mỹ Đức vì đã có thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Tài liệu tham khảo:
- Địa chí An Giang
- Lịch sử đấu tranh cách mạng của quân - dân xã Mỹ Đức anh hùng, xuất bản năm 2005.
- Báo cáo thành tích đề nghị tuyên dương Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân xã Mỹ Đức.
Nguyễn Trúc Linh
