Công tác Lịch sử Đảng

(TGAG)- Sau Cách mạng Tháng Tám 1945, cùng một lúc phải đối phó với nhiều kẻ thù, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta ngay từ những ngày đầu tiên đã xác định: “Cuộc cách mạng Đông Dương lúc này vẫn là cuộc cách mạng dân tộc giải phóng. Cuộc cách mạng ấy đang tiếp diễn, nó chưa hoàn thành, vì nước chưa được hoàn toàn độc lập”; nhận diện một cách chính xác kẻ thù số một lúc bấy giờ vẫn “là thực dân Pháp xâm lược, phải tập trung ngọn lửa đấu tranh vào chúng”. Bên cạnh giặc ngoại xâm, giặc “nội xâm” tiếp tục hoành hành, gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Trong tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”, trên nguyên tắc giữ vững chủ quyền và độc lập dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đã có những sách lược khôn khéo, phân hóa cao độ kẻ thù, tạm thời hòa hoãn với quân Tưởng Giới Thạch để giữ vững chính quyền, tạo điều kiện đối phó với quân Pháp ở miền Nam.

Sau hơn 6 tháng tích cực đấu tranh bảo vệ nền độc lập, tự do quý báu vừa mới giành được, đất nước lại đứng trước những thử thách và sự lựa chọn mới. Ngày 28/2/1946, Hiệp ước Pháp - Hoa được ký kết tại Trùng Khánh. Việc thực dân Pháp, chính quyền Tưởng mặc cả, mua bán với nhau về quyền lợi của Việt Nam, chà đạp thô bạo chủ quyền độc lập của Việt Nam đã làm cho lòng căm thù ngoại xâm và ý chí quyết tâm bảo vệ nền độc lập, tự do của nhân dân Việt Nam lên đến cực điểm.

Hiệp ước Pháp - Hoa cũng đặt ra cho Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sự lựa chọn “khắc nghiệt”, hoặc cầm vũ khí chiến đấu chống thực dân Pháp, không cho chúng đổ bộ lên miền Bắc, hoặc hòa hoãn, nhân nhượng với chúng để tránh tình trạng cùng một lúc phải đối phó với nhiều kẻ thù và tranh thủ được thời gian tiếp tục củng cố và phát triển lực lượng cách mạng. Ở thời điểm ấy, nếu cầm vũ khí chiến đấu chống lại quân Pháp, chúng ta có nguy cơ phải đối đầu với 20 vạn quân Tưởng còn hiện diện ở miền Bắc, trong khi thế và lực của ta còn non yếu.

Đứng trước tình thế gay go, quyết liệt, đòi hỏi những hành động tỉnh táo, đúng đắn, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đã ra quyết sách lịch sử, sáng suốt: Hòa để tiến, quyết định hòa với Pháp để đuổi Tưởng về nước. Sau những cuộc thương lượng và nhân nhượng có nguyên tắc, chiều ngày 6/3/1946, lễ ký kết Hiệp định Sơ bộ Pháp - Việt đã diễn ra tại nhà số 38, phố Lý Thái Tổ, thủ đô Hà Nội. Theo đó, nước Pháp phải công nhận Việt Nam là một quốc gia tự do, có chính phủ, quốc hội, quân đội và tài chính riêng, nằm trong liên bang Đông Dương thuộc khối Liên hiệp Pháp và cam đoan thừa nhận kết quả trưng cầu dân ý về vấn đề thống nhất ba kỳ (Bắc, Trung, Nam). Đổi lại, Việt Nam đồng ý để Pháp đưa 15.000 quân vào miền Bắc (thay thế quân Tưởng) và sẽ rút hết sau 5 năm. Lúc đó, hai bên đình chiến để mở cuộc đàm phán chính thức; trong khi đàm phán, quân đội hai bên giữ nguyên vị trí. Đây là quyết định về sách lược đúng đắn, sáng tạo theo phương châm “hòa để tiến” của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhằm phân hóa, loại bỏ bớt kẻ thù để tập trung vào đối tượng chủ yếu trong tình thế tương quan lực lượng không có lợi cho ta.

Hiệp định Sơ bộ đã tạo cơ sở pháp lý cho cuộc đấu tranh ngoại giao của Nhà nước Việt Nam trên trường quốc tế. Bên cạnh đó, Hiệp định Sơ bộ Việt - Pháp đã biến thỏa thuận tay đôi Pháp - Hoa thành thỏa thuận tay ba Việt - Pháp - Hoa, kết thúc vai trò của lực lượng Tưởng Giới Thạch về mặt pháp lý theo quyết định của các nước lớn Đồng minh tại Hội nghị Potsdam. Việc đẩy quân đội Tưởng ra khỏi Việt Nam đã làm thay đổi tương quan lực lượng có lợi cho cách mạng nước ta. Có thể nói rằng, mềm dẻo trong sách lược, cứng rắn trên nguyên tắc, Hiệp định Sơ bộ là bước đi cần thiết, hy sinh không gian để tranh thủ thời gian củng cố thực lực một cách toàn diện để đối phó với kẻ thù chính là thực dân Pháp.

 Trên thực tế, khi Hiệp định Sơ bộ được ký kết, trong Đảng và trong nhân dân cũng có rất nhiều thắc mắc, “cho đó là chính sách quá hữu”, song thực tiễn đã chứng minh rằng, chúng ta cần hòa bình để xây dựng nước nhà, cho nên chúng ta đã ép lòng mà nhân nhượng để giữ hòa bình.

Dù thực dân Pháp đã bội ước, đã gây chiến tranh, nhưng gần một năm tạm hòa bình đã cho chúng ta thời gian để xây dựng lực lượng căn bản, chuẩn bị sẵn sàng mọi mặt cho cuộc kháng chiến. Hiệp định Sơ bộ là một mẫu mực về sự thỏa hiệp có nguyên tắc để phá thế bế tắc, vượt qua khó khăn, lợi dụng mâu thuẫn giữa các nước lớn với nhau, cũng như mâu thuẫn nội bộ của mỗi lực lượng có mặt tại Việt Nam; từ đó, tạo điều kiện đạt tới mục tiêu đã định, hướng tới độc lập, tự do, thống nhất. Trên cơ sở giữ vững độc lập tự chủ, linh hoạt trong đấu tranh, chủ động kiên quyết và khôn khéo, nhân nhượng có nguyên tắc thể hiện sinh động qua Hiệp định Sơ bộ đã cho phép chúng ta trong những thời điểm nguy nan của đất nước biến nghịch thành thuận, biến những khả năng mỏng manh thành hiện thực có lợi cho cách mạng.

Cùng với những giá trị về lịch sử, Hiệp định Sơ bộ cũng để lại những giá trị hiện thực sâu sắc. Đó chính là quan điểm giữ vững nguyên tắc chiến lược, linh hoạt về sách lược trong đấu tranh, đã và đang được Đảng ta vận dụng có hiệu quả trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hiện nay, với chủ trương “chủ động và tích cực hội nhập quốc tế”, Đảng ta xác định rõ nguyên tắc chiến lược mang tính bao trùm là giữ vững độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Trong một thế giới đang biến đổi sâu sắc, đặt ra nhiều vấn đề cấp bách, phức tạp, Đảng đã chủ động điều chỉnh sách lược cho phù hợp với mục tiêu và yêu cầu hội nhập; nắm vững hai mặt hợp tác và đấu tranh trong quan hệ quốc tế, tận dụng thời cơ, thúc đẩy hợp tác kết hợp với đấu tranh một cách hài hòa, linh hoạt để bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; đồng thời, tránh đối đầu và rơi vào thế cô lập. Giữ vững độc lập, tự chủ, thực hiện đa dạng hóa, đa phương hóa trong quan hệ đối ngoại... góp phần nâng tầm vị thế quốc gia trên trường quốc tế. Đó cũng chính là sự vận dụng sâu sắc bài học kinh nghiệm từ việc ký kết Hiệp định Sơ bộ của 72 năm về trước.